PRACA PRZEGLĄDOWA
Wstępna ocena zmienności transportu rumowiska unoszonego w przekroju Chałupki na Górnej Odrze
Więcej
Ukryj
1
Institute of Environmental Engineering
Data nadesłania: 17-12-2019
Data ostatniej rewizji: 17-01-2020
Data akceptacji: 17-01-2020
Data publikacji: 31-03-2020
Acta Sci. Pol. Formatio Circumiectus 2019;18(4):151-159
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel pracy:
Celem pracy była analiza przyczyn wystąpienia intensywnego transportu rumowiska unoszonego w rejonie meandra 1. Transport rumowiska spowodował powstanie istotnych zmian morfologicznych w układzie koryta Górnej Odry.
Materiał i metody:
Autorzy przez 16 lat obserwowali i badali przebieg istotnych i postępujących dość intensywnie zmian układu morfologicznego koryta Górnej Odry na meandrującym odcinku rzeki w rejonie miejscowości Chałupki. Przebieg tych zmian spowodował powstanie nowego odciętego starorzecza i skrócenie biegu rzeki o około 1200 m. Próbując wyjaśnić przebieg tych zmian i intensywność tego procesu, autorzy przeanalizowali dane hydrologiczne dotyczące wielkości transportu rumowiska unoszonego z 31 lat (okres od roku 1969 do 2002).
Wyniki i wnioski:
Przeprowadzona analiza zmian intensywności transportu rumowiska unoszonego w funkcji przepływu w przekroju Chałupki wykazała, że transport odbywa się praktycznie w pełnym zakresie przepływów określonych w charakterystyce hydrologicznej dla analizowanego odcinka i ma charakter masowy. Maksymalne wartości transportu mogą osiągać nawet 4000g · m–3. Przy wzroście przepływów średnich do około 250 m3 · s–1, intensywność transportu rumowiska unoszonego wzrasta a przy przepływach większych (Q > 250 m3 · s–1) przebieg zjawiska ulega zakłóceniu. Przy wyższych wartościach przepływów pojawiają
się mniejsze wartości transportu rumowiska. Wskazywałoby to (Morris i Fun, 1998) na możliwość, że erodowana z dna rzeki ilość rumowiska na danym odcinku jest ograniczona i związana z zaleganiem poniżej erodowanych osadów, grubych frakcji rumowiska (zjawisko obrukowania dna lub podłoże skaliste). Potwierdzały by to wcześniejsze badania autorów dotyczące mechanizmu przebiegu zmian morfologicznych na analizowanym odcinku rzeki (Głowski i Parzonka 2008, Parzonka i in., 2006). Dla poznania dokładnych przyczyn powstania gwałtownych zmian morfologicznych koryta Odry w rejonie badawczym i rozpoznania mechanizmu transportu rumowiska w tym rejonie konieczne są dalsze badania.