Przyspieszony rozwój zasobów produkcyjnych i wzrost liczby ludności determinują coraz bardziej intensywne wykorzystanie zasobów ziemi. Postęp nowoczesnych technologii przyczynia się do bardziej intensywnego i złożonego technogenicznego obciążenia gruntu. Aktywne wykorzystanie terenu, również w wymiarze wertykalnym (nie tylko gruntowym, ale podziemnym i nadziemnym) często prowadzi do konsekwencji, które w coraz większym stopniu powodują negatywne presje – a więc wymagają dopasowania – w aspekcie społecznym, ekonomicznym i środowiskowym (ekologicznym). Struktura zagospodarowania terenu zawsze była jednym z najważniejszych czynników determinujących rozwój społeczno-gospodarczy i jest ściśle powiązana z całym złożonym systemem zagadnień społeczno-gospodarczych. Dlatego rozwój miast, regionów, a także krajów jest bezpośrednio związany ze skutecznością gospodarowania gruntami. Celem badania jest usystematyzowanie obiektów, które mogą być zlokalizowane na różnych wertykalnych poziomach działki, z uwzględnieniem ich pochodzenia i funkcji (sposobu zagospodarowania). W badaniu przeanalizowano obiekty zarówno naturalne (przyrodnicze), jak i antropogeniczne. Wydzielono specjalną podklasę obiektów przyrodniczo-antropogenicznych. Wśród obiektów antropogenicznych zwrócono szczególną uwagę na budynki i budowle. Budynki łączy się w podklasy – budynki mieszkalne i niemieszkalne, a także obiekty inżynierii lądowej i wodnej, w tym infrastrukturę transportu. Badaniami objęto również analizę wpływu różnego rodzaju obiektów przyrodniczych i antropogenicznych na rozwój obszarów, w połączeniu z metodami zarządzania i zagospodarowania terenu, zapewniającymi harmonijne połączenie względów społecznych, ekonomicznych i środowiskowych. W badaniu uwzględniono lokalizację obiektu w wymiarze wertykalnym. W artykule odnotowano zalecenia dotyczące zapewnienia równowagi między ekologicznymi, gospodarczymi i społecznymi aspektami rozwoju miast.