EN PL
REŻIM HYDROLOGICZNO-CHEMICZNY WÓD W ZLEWNIACH BYSTREJ I SUCHEJ WODY (TATRZAŃSKI PARK NARODOWY)
 
Więcej
Ukryj
1
Institute of Geography and Spatial Management, Jagiellonian University in Cracow
 
 
Data publikacji: 30-04-2019
 
 
Autor do korespondencji
Monika Sajdak   

Institute of Geography and Spatial Management, Jagiellonian University in Cracow, ul. Gronostajowa 7, 30-387 Cracow
 
 
Acta Sci. Pol. Formatio Circumiectus 2018;17(3):161-173
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Skład chemiczny wód powierzchniowych i podziemnych podlega ciągłym zmianom, których przyczyną są przede wszystkim czynniki meteorologiczne (np. wielkość i natężenie opadów atmosferycznych), czynniki hydrologiczne (np. stopień nawodnienia masywu górskiego i zmiany przepływu rzecznego) oraz geologiczno-litologiczne (rodzaj skał budujących podłoże). Celem badań było poznanie reżimu hydrologiczno-chemicznego wód powierzchniowych i podziemnych w zlewniach potoku Bystra i Suchej Wody. Od grudnia 2013 r. do grudnia 2016 r. zebrano 77 serii pomiarowych w rytmie 2 razy w miesiącu (n = 611 prób wody) z 8 stanowisk, które reprezentowały zarówno wody powierzchniowe (cieki, staw) jak i podziemne (wywierzyska). Badany obszar cechuje się wyraźną dwudzielnością geologiczną. Południowa część to region krystaliczny, a północna część jest zbudowana ze skał osadowych. W terenie mierzono stany wody cieków, natężenia przepływu oraz cechy fizykochemiczne wód, takie jak przewodność elektryczna właściwa, pH oraz temperaturę wody. Równocześnie pobierano próbki wód do analiz laboratoryjnych, które obejmowały mineralizację ogólną oraz stężenia jonów Ca2+, Mg2+, Na+, K+, HCO3, SO42–, Cl, NH4+, PO43–, NO3 , Li+, Br i F.Największy wpływ na skład chemiczny wód w zlewni potoku Bystra i Suchej Wody miała budowa geologiczna. Wody reprezentujące region krystaliczny cechowały się znacznie niższą mineralizacją ogólną, przewodnością elektryczną właściwą i stężeniem jonów niż wody w regionie krystaliczno-osadowym (krasowym). Średnia wartość mineralizacji ogólnej w regionie krystalicznym wynosiła 14,3 mg · dm–3 a w regionie krystaliczno-osadowym – 81,2 mg · dm–3. Wody w regionie krystalicznym cechowały się wyraźnie niższym pH (średnia: 6,5 pH) niż wody w regionie krasowym (średnia: 7,7 pH). Niskie wartości mineralizacji, przewodności elektrycznej właściwej oraz stężenia głównych jonów towarzyszyły podwyższonym przepływom w czasie lata i jesieni. We wszystkich badanych wodach zaznaczał się również wyraźny spadek wartości tych parametrów w okresie wiosennych roztopów. W zasilaniu potoków i źródeł (wywierzysk) w tym czasie znaczny udział miały słabo zmineralizowane wody roztopowe. Wiosną występowała też największa zmienność składu chemicznego badanych wód. Zmienność ta była wyraźnie mniejsza w wywierzysku Bystrej Dolnym niż w wywierzysku Goryczkowym, co najprawdopodobniej było związane z różnym tempem dopływu wód roztopowych do obu wywierzysk. We wszystkich badanych wodach najwyższe wartości mineralizacji ogólnej, przewodności elektrycznej właściwej oraz stężenia głównych jonów występowały w czasie zimowej niżówki, co wynikało z przewagi zasilania podziemnego w odpływie rzecznym. We wszystkich badanych wodach obserwowano wyraźny spadek stężenia NO3 w czasie miesięcy letnich i jesiennych. Najprawdopodobniej związane było to ze zwiększonym poborem NO3 przez rośliny w sezonie wegetacyjnym. W wodach potoków odwadniających krystaliczną część zlewni potoku Bystra występowało wyraźnie niższe stężenie azotanów niż w wodach potoku Bystra odwadniającego część krystaliczno-osadową. Skład chemiczny wód potoku Bystra, odwadniającego krystaliczno-osadową część zlewni, był ściśle uzależniony od składu chemicznego wód podziemnych z wywierzysk Goryczkowego i Bystrej Dolnego.
ISSN:1644-0765
Journals System - logo
Scroll to top